ارزش داراییهای صندوق بازنشستگی صنعت نفت در سال ۹۷ به نسبت پارسال معادل ۱۹ درصد افزایش یافت؛ با فرض افزایش مستمریها و بهرهبرداری از پروژهها تا سال ۱۴۰۷ نه تنها صندوق برای پرداخت مستمری هیچگونه تنگنایی ندارد، بلکه با مازاد منابع مواجه است و میتواند سرمایهگذاری جدید تعریف کند. پس از انتشار برخی مطالب درباره صندوقها، نشریه زندگی نو با افخم زروانی، رئیس صندوقهای بازنشستگی، پسانداز و رفاه کارکنان صنعت نفت به گفتوگو نشسته است که در ادامه میآید: به عنوان سوال نخست بفرمایید ماهیت صندوقها چیست؟ صندوقهای بازنشستگی، پسانداز و رفاه کارکنان صنعت نفت با قدمتی بیش از ۷۰ سال هم اکنون به عنوان مجموعهای بزرگ مسئولیت خدمت به ذینفعان خود و پرداخت مستمری و هزینههای درمانی را به عهده دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این نهاد فعال در نظام تامین اجتماعی افزون بر تامین و پرداخت مستمری، وظایف دیگری شامل پرداخت انواع کمکها و تسهیلات به شاغلان و بازنشستگان، تشکیل صندوق پسانداز کارکنان، طرح تامین آتیه و ارائه خدمات متنوع در زمینههای درمانی، رفاهی و فوق برنامه را نیز بهعهده دارد. صندوق بازنشستگی صنعت نفت با توجه به پراکندگی جغرافیایی و افزایش تعداد بازنشستگان و افراد زیر پوشش آنان در سراسر کشور، برای انجام بهتر وظایف مربوطه، دامنه فعالیتهای خود را توسعه داده و با تصویب اساسنامه و شخصیت حقوقی مستقل در جایگاه یک سازمان عظیم بیمهای و خدماتی قرار گرفته است. لطفا مختصری درباره سابقه فعالیت صندوق ها، نوع شخصیت حقوقی و مفاد قانونی تاسیس صندوقها توضیح بدهید. مبنای فعالیت صندوق، تحت عنوان صندوقهای بازنشستگی، پسانداز و رفاه کارکنان صنعت نفت براساس مقررات بازنشستگی مصوب شورای عالی نفت در دیماه ۱۳۳۲ بوده که پس از تغییر و اصلاحات آن در تاریخ دهم دیماه ۱۳۴۴ تدوین و انتشار یافته و ملاک عمل صندوق در اجرای مقررات بازنشستگی قرار گرفته است. در سال ۱۳۷۷ به موجب مصوبه یکهزار و صد و هشتاد و پنجمین جلسه مورخ ۱۳۷۷.۱۰.۲۹ هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران (به عنوان هیئت امنای صندوق) طی ابلاغ مصوبه شماره ۲۰۷۴۱-۲۰۱/۱۱۸۵ مورخ ۱۳۷۷.۱۱.۲۶، مقررات مربوط به اداره صندوقهای بازنشستگی، پسانداز و رفاه کارکنان صنعت نفت تصویب و ابلاغ شد. براساس این مصوبه، صندوق با حفظ حقوق و اختیارات و مسئولیتهای ساختار اداری پیشین، زیر نظر هیئت امنا مشتمل بر اعضای هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران اداره میشود. هیئت امنای صندوق در سال ۱۳۹۳ طبق اختیار حاصل از بند (م) ماده (۳۵) قانون اساسنامه شرکت ملی نفت ایران مصوب ۱۳۵۶ و حکم ماده (۱۴) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب ۱۳۹۱.۲۰.۱۹، اقدام به تدوین و تصویب اساسنامه مستقل و تاسیس و ثبت شخصیت حقوقی صندوق از طریق اداره ثبت شرکتها و موسسههای غیرتجاری کرد. درباره شخصیت حقوقی که اشاره کردید توضیح بیشتری میدهید؟ بر اساس ماده یک اساسنامه صندوق، صندوقهای بازنشستگی، پسانداز و رفاه کارکنان صنعت نفت موسسهای غیردولتی متعلق به اعضای صندوق بازنشستگی صنعت نفت است که شخصیت حقوقی، مالی و اداری مستقل دارد و وفق حکم ماده (۱۴) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب ۱۳۹۱ و مفاد اساسنامه مذکور و ضوابط ناشی از آن اداره میشود. به موجب تبصره های «۱» و «۳» ماده «۱» قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانونی استخدام کشوری موضوع ماده واحده قانون اصلاح برخی مواد قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۸۰.۵.۲۴، صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت، نخست، شخصیت حقوقی مستقل دارد و طبق ضوابط خود اداره میشود و دوم، از شمول قوانین و مقررات عمومی دولت مستثنا است. مفاد قانونی تاسیس صندوق چیست؟ درباره مفاد و مستندات قانونی تاسیس صندوق همان طور که اشاره کردم هیئت امنای صندوق به استناد ماده (۱۴) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب ۱۳۹۱ مجلس شورای اسلامی، اقدام به تهیه و تدوین اساسنامه صندوق کرد که متعاقبا اساسنامه یادشده از طریق اداره ثبت شرکتها و موسسههای غیرتجاری در تاریخ ۱۳۹۳.۱۲.۲۷ ثبت شده است. درباره اهم اقدامهای صندوقها در خصوص پرداخت مستمری و ارقام آن توضیح بدهید؟ بیش از ۸۵ هزار بازنشسته و بازمانده صنعت نفت هر ماه مستمری خود را از صندوق دریافت میکنند. این در حالی است که در چهار سال گذشته افزایش مستمریها روند افزایشی به خود گرفته، بهطوری که حداقل مستمری از ۹.۵ میلیون ریال در سال ۱۳۹۲ به ۳۵ میلیون ریال در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است؛ برهمین اساس میانگین مستمریها از مبلغ ۲۳ میلیون ریال در سال ۱۳۹۲ به مبلغ ۵۶ میلیون ریال در سال ۱۳۹۷ افزایش یافت. افزایش مستمری امسال نسبت به سال ۱۳۹۶ معادل ۱۳ درصد بوده است، این تحول نشاندهنده عملکرد مطلوب صندوق نفت در ارتقای سطح معیشت بازنشستگان محترم صنعت نفت است. از طرفی پرداخت مستمری مرتب و در تاریخهای ۲۰ تا ۲۴ هر ماه کارسازی و پرداخت شده و تاکنون هیچ گونه پرداخت مستمری با تاخیر صورت نپذیرفته است. وضع ارائه خدمات رفاهی به بازنشستگان صنعت نفت چگونه است؟ خب، من ابتدا این را بگویم که رسالت صندوقها پرداخت مستمری به بازنشستگان عادی است و دیگر اقدامها فوق برنامه به شمار میآید و در واقع صندوقها داوطلبانه آن را انجام میدهد، اما پیش از ورود به این پرسش، پرسش پیشین را جمعبندی میکنم. همان طور که ذکر شد بهبود مستمری «برنامه محوری» بوده و موفقیتهای خیرهکنندهای در این زمینه حاصل شده و تداوم بهبود مدنظر است. اولویت بعدی موضوع درمان بازنشستگان و افراد تحت تکفل آنان است. در سال ۱۳۹۲ صندوق تنها با ۱۷۰ مرکز درمانی برای بازنشستگان قرارداد همکاری داشته است، اما هم اکنون شاهد آن هستیم که صندوق با ۷۰۰ مرکز تشخیصی و درمانی در سراسر کشور قرارداد همکاری دارد و بازنشستگان نفت از خدمات مراکز طرف قرارداد استفاده میکنند. شایان یادآوری است که صندوق سالانه بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان هزینههای درمانی بازنشستگان را پرداخت میکند. هم اکنون پرداخت بازنشستگان در مراکز خصوصی فقط ۱۰ درصد است که آن هم به شکل اقساطی از مستمری آنان کسر می شود. یعنی آسانترین راه ممکن؛ در برخی موارد به عقیده کارشناسان، اقدامهای انجام شده برای بازنشستگان از شاغلان نیز بهتر است. درباره خدمات فرهنگی، گردشگری و ورزشی که به بازنشستگان صنعت نفت ارائه میشود توضیح بفرمایید. در این بخش اقدامهای صندوقها به سه بخش یعنی حوزه گردشگری، فرهنگی و ورزشی تقسیمبندی میشود. خدمات گردشگری مانند ترویج گردشگری یک روزه یا دو روزه در مراکز و کانونهای فاقد برنامه، توسعه گردشگری چند روزه در مناطق و کانونهای فعال، برنامهریزی و مشارکت در تورهای سیاحتی - زیارتی، افزایش تسهیلات و کمک هزینههای گردشگری، تسهیلات وام و پرداخت بیش از ۸ هزار یارانه سفر طی پارسال از اهم فعالیتهای شکل گرفته در این بخش است. اما اقدامهای انجام شده در حوزه خدمات فرهنگی، عبارت بوده از: برگزاری جشنهای ملی، مذهبی در طول سال برای خانواده بازنشستگان و بازماندگان ازسوی نمایندگیهای صندوق و کانونهای فعال، تجلیل از بازنشستگان و فرهیختگان، ترویج مسابقات فرهنگی و هنری، برگزاری اردوهای خانواده بازنشستگان ایثارگر (سال گذشته هفت اردو و امسال تا کنون چهار اردو برپا شده است)، مشارکت و بهرهگیری از امکانات و خدمات فرهنگی دیگر موسسهها به منظور ارائه تسهیلات (مانند بلیت سینما و تئاتر، خانههای فرهنگ، کتابخانهها، کلاسهای آموزشی). شایان ذکر است در این زمینه صندوقها از ایدههای نو حمایت میکند. خدمات حوزه ورزشی چگونه است و اهم اقدامهای صندوق در این زمینه چه بوده است؟ خوشبختانه در این حوزه رشد و توسعه قابل توجهی شکل گرفته است. اکنون شاهد برگزاری المپیادهای سراسری ویژه بازنشستگان در دو بخش آقایان و بانوان هستیم. تا کنون چهار دوره از این نوع گردهماییها برگزار شده است، بندرعباس، آبادان، مشهد و کردان کرج شاهد این رویدادها بوده است. خوشبختانه صندوقها اقدامهای ورزشی خود را به خانواده بازنشستگان یعنی فرزندان نیز گسترش داده است. چندی پیش شاهد برگزاری دومین المپیاد سراسری فرزندان در کردان بودیم که در مسابقات انتخابی این دوره بیش از ۴ هزار نفر شرکت کردند و بیش از ۴۰۰ نفر در مرحله نهایی در کرج حاضر شدند. ارائه خدمات ورزشی از طریق کارت الکترونیکی، برگزاری همایشهای پیادهروی خانوادگی، کوهنوردیهای جمعی و دیگر ورزشهای سلامتمحور ویژه بازنشستگان که در این سالها شکل گرفته در حال انجام است. یکی از اقدامهای ویژه برای بازنشستگان، کارت ورزش است. امروز یک بازنشسته صنعت نفت با دریافت این کارت میتواند از تسهیلات ورزشی صندوقها بهرهمند شود. البته گستره زیر پوشش این کارت در حال تکمیل است. کارشناسان امور ورزش در صندوقها با بررسی تراکنشهای شکل گرفته از وضع کارت ورزش به شکل به روز آگاه میشوند، بنابراین بر مبنای نیاز جامعه دریافتکننده خدمات آن را توسعه میدهیم. یکی از تسهیلات دیگر صندوقها اعزام بازنشستگان و خانواده آنان به مجتمعهای سیاحتی و زیارتی است. امروز یک بازنشسته صنعت نفت میتواند از خدمات توسکا، زائرسرا و محمودآباد بهرهمند شود. نزدیک به ۲ هزار خانواده پارسال عازم مشهد شدند، بیش از یک هزار و ۵۰۰ خانواده سال گذشته به محمودآباد عازم شدند و حدود ۵۰۰ خانواده از خدمات سیاحتی مجتمع توسکا بهره بردند. درباره سرمایهگذاری صندوقهای نفت در سهام شرکتها، درصد سرمایهگذاری و عملکرد آنها توضیح بفرمایید. عمده سرمایهگذاری صندوقهای نفت در ۲۳ شرکت است که در ۶ شرکت از این فهرست، صندوقها دارای سهام ۱۰۰ درصدی است. راهبرد صندوق در سرمایهگذاریها چیست؟ برای پرهیز از شرکتداری در صندوقهای نفت عمده سرمایهگذاریهای انجام شده به غیر از سرمایهگذاری سهام شرکتهای مهندسی و ساختمان صنایع نفت، مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی، نفت سپاهان، نفت جی و شرکت ساختمانی، غیرمدیریتی است. شرکتهای مدیریتی صندوقها نفت سودده بوده و روند سودآوری چند سال اخیر آنها افزایشی است. درباره سهام مدیریتی صندوقهای نفت در شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی لازم به توضیح است که باوجود عملکرد شرکت یادشده در سالهای اخیر به دلیل مشکلات و تخلفاتی که در سالهای پیش از سال ۱۳۹۲ در شرکت تاسیسات دریایی رخ داده است تاکنون نتوانسته است از زیان انباشته خارج شود که به نظرم صندوق مجاز است در صورت نیاز این موارد را اطلاعرسانی کند. برای ارتقای جایگاه صندوقهای نفت از حیث انضباط و شفافیت مالی، چه اقدامهایی انجام شده است؟ استقرار حاکمیت شرکتی در شرکتهای تابعه صندوقها از طریق به کارگیری کمیتههای حسابرسی و تقویت جایگاه حسابرسان داخلی در کنار سازمان حسابرسی کشور و حسابرسان مستقل منتخب مجمع، پذیرش شرکتهای تابعه در بازار سرمایه، انتشار صورتهای مالی همه شرکتهای تابعه صندوقهای نفت در سامانه کدال برای اجرای اصلاحیه سیاستهای اجرایی قانون اصل ۴۴، ساماندهی شرکتهای پوششی و تراستی و تعیین تکلیف بالغ بر ۷۷ شرکت پوششی، کاهش شرکتداری در زیرمجموعه صندوقهای نفت از طریق واگذاری، ادغام و انحلال. لطفا درباره طرحهای در حال اجرای صندوقهای نفت، میزان سرمایهگذاری، نوع تولیدات و ظرفیت تولیدی و سودآوری آنها توضیح بدهید. نخستین طرح، طرح پترو پالایش کنگان، است با سرمایهگذاری بالغ بر ۶۰۰ میلیون یورو و درصد پیشرفت واقعی ۷۳.۳ که زمان آغاز آن مرداد ماه سال ۱۳۹۳ بوده و زمان بهرهبرداریاش بهمن ماه سال ۱۳۹۸ است. نرخ بازده داخلیاین طرح ۲۱ درصد ارزی است. برآورد سود پروژه پس از بهرهبرداری در سال ۱۳۹۹، معادل ۱۲.۵۱۹ میلیارد ریال است. دومین طرح الفین کنگان است با میزان سرمایهگذاری ۷۴۰ میلیون یورو، زمان آغاز: تیرماه ۱۳۹۷، زمان بهره برداری: خرداد ماه ۱۴۰۱ ؛ نرخ بازده داخلی طرح ۲۲ درصد ارزی، سود پروژه پس از بهرهبرداری از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۷ سرجمع ۹۹.۵۹۷ میلیارد ریال. سومین طرح واحدهای پلیمری کنگان با میزان سرمایه گذاری ۱.۱۹۷ میلیون دلار است که هنوز آغاز نشده. زمان بهرهبرداری آن ۴۸ ماه پس از آغاز خواهد بود، همچنین تولیدات این طرح پلیاتیلن سبک و سنگین ۷۰۰.۰۰۰ تن، مونو اتیلن گلایکول ۵۰۰.۰۰۰ تن، دی اتیلن گلایکول ۵۰.۰۰۰ تن، تری اتیلن گلایکول : ۴/۳ هزار تن در سال است. چهارمین طرحی که میتوانم بدان اشاره کنم، NGL۳۱۰۰ و پتروشیمی دهلران است که سود پروژه بعد از بهره برداری از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۷، در جمع ۲۰۰۶۶۹ میلیارد ریال خواهد بود. طرح توسعه میدان نفتی آذر ازسوی شرکت مهندسی و توسعه سروک آذر، پنجمین طرح است که میزان سرمایهگذاری آن ۱.۴۱۹ میلیون یورو و درصد پیشرفت واقعی ۸۳.۷۷ درصد است. تولید آن نفت خام و گاز ترش و سود پروژه ۱۵۱.۶۳۷ میلیارد ریال خواهد بود. طرح بعدی، پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس است. میزان سرمایه گذاری آن ۱.۴۱۹ میلیون یورو و درصد پیشرفت پروژه حدود ۹۶ درصد است و زمان بهره برداری آن سال ۹۸ تخمین زده شده است. طرح پلی اتیلن پایین دست پتروشیمی دهلران نیز از طرحهای صندوق است که پایین دست پتروشیمی دهلران، با ظرفیت دریافت ۶۵۰.۰۰۰ تن اتیلن جهت تولید پلی اتیلن می باشد. طرح مخازن نفتی قشم نیز از طرح های سرمایهگذاری شده صندوقها در جنوب است؛ این پروژه مشتمل بر ۱۱ مخزن با سقف شناور به ظرفیت ۵۴۰ هزار بشکه و ۲ مخزن به ظرفیت ۲۷۰ هزار بشکه در مجموع به ظرفیت ۶.۴۸۰.۰۰۰ بشکه به منظور ذخیره سازی نفت خام و میعانات گازی و تجهیزات مربوطه تعریف شده است. این بخشی از طرحهای صندوق است و همان طور که مشخصات این طرحها نشان میدهد صندوق در پروژههایی ورود کرده که همگی تقریبا در حوزه نفت و فرآوردههای ناشی از آن است.بدان معنا که رویکرد صندوقها، سرمایهگذاری پایدار است.؛ افزون بر این، توسعه صنایع نفت گاز در پاییندستی و تولید فرآورده همسو با اقتصاد مقاومتی است. انجام طرحهای فوق چه تاثیری بر افزایش سودآوری صندوقهای نفت دارد؟ با بهرهبرداری از پروژههای یاشده رقم سودآوری سرمایهگذاریهای صندوق از مبلغ ۳۰.۳۹۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به ۱۵۲.۸۵۳ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۶ افزایش مییابد. درباره بودجه، گردش مالی و منابع و مصارف صندوقها در سال ۱۳۹۷، اعم از حجم نقدینگی، نوع و میزان منابع و مصارف صندوقها در سال یادشده آمار و ارقام چگونه است؟ مبلغ ورودیهای (منابع) صندوق در سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۱۳۸/۰۰۰ میلیارد ریال و معادل مبلغ یادشده مصارف صندوقها در سال ۱۳۹۷ است. اهم منابع (ورودیها) و مصارف (خروجیها) در سال ۱۳۹۷ اینگونه است: ورودی از بابت کسور بازنشستگی و درمان ۷۰.۶۴۳ میلیارد ریال، ورودی از بابت اقساط وامهای پرداختی به بازنشستگان و شاغلان ۱۶.۶۴۵ میلیارد ریال، ورودی از بابت سرمایهگذاریهای انجام شده ۵۰.۹۱۰ میلیارد ریال که در مجموع ۱۳۸.۱۹۸ میلیارد ریال است. مصارف نیز معادل ۱۳۸.۱۹۸ میلیارد ریال است. این ردیف شامل خروجی بابت تسهیلات پرداختی به شاغلان و بازنشستگان صنعت نفت، خروجی بابت اجرای پروژهها، خرید سهام از سازمان خصوصیسازی و افزایش سرمایه و خروجی بابت پرداخت مستمری به بازنشستگان و ارائه خدمات رفاهی است. پیشبینی منابع و مصارف صندوقهای نفت حداقل تا ۱۰ سال آینده به گونهای است که بتوان درباره پرداخت بهموقع مستمری به بازنشستگان و ارائه خدمات به آنها مطمئن بود؟ با فرض افزایش حقوق شاغلان و مستمری بگیران عضو صندوقها به اندازه میانگین ۱۳ درصد سالانه و پس از بهرهبرداری پروژههای در حال اجرا، صندوقهای نفت از هم اکنون تا سال ۱۴۰۷ نه تنها مشکلی درباره پرداخت مستمری و خدمات به بازنشستگان صنعت نفت ندارد، بلکه در مجموع بالغ بر ۳۲ هزار میلیارد تومان منابع مازاد خواهد بود که میتوان برای آن سرمایهگذاری جدید معرفی کرد. ضمن بیان ارزش روز خالص داراییهای صندوق های نفت، درصد افزایش آن نسبت به سالهای پیش چه مقدار است؟ ارزش روز داراییهای صندوق در سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۵۹۳.۵۵۴ میلیارد ریال است که نسبت به سال ۱۳۹۶، بیش از ۱۹ درصد افزایش یافته است. در ضمن خالص ارزش داراییهای صندوق (ارزش روز داراییها – ارزش روز بدهیها) هماکنون ۴۸۸.۴۷۱ میلیارد ریال است که نسبت به سال ۱۳۹۶، ۲۱ درصد افزایش یافته است. در مدیریت جدید چطور؟ شفاف تر بگویید. ارزش روز خالص داراییهای صندوق از ابتدای سال ۱۳۹۲ (زمان مدیریت جدید) از ۲۳۲.۰۰۰ میلیارد ریال به مبلغ ۴۸۸.۴۷۱ میلیارد ریال رسیده است (افزایش ۱۱۰ درصدی) و در همه تصمیمهای مربوط به افزایش سالانه مستمری بازنشستگان و انتخاب سرمایه گذاری همواره محاسبات اکچوئری لحاظ شده است. از پروژههای در حال اجرا گفتید، از طرحهایی که شرکتهای صندوق به تازگی انجام داده است میتوانید مصادیقی را نام ببرید؟ انجیال سیری، توسعه فازهای ۹، ۱۰، ۱۷، ۱۸، ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی، مگاپروژههایی بودند که شرکت مهندسی، تدارکات، ساختمان و نصب، پیشراهاندازی، راهاندازی و بهرهبرداری مربوط به صندوقها در توسعه آنها مشارکت داشته است، البته فهرست دیگری از اقدامهای صندوق در این باره وجود دارد.
منبع: انرژی امروز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت energytoday.ir دریافت کردهاست، لذا
منبع این خبر، وبسایت «انرژی امروز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۵۴۱۳۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رشد اقتصادی پایدار در صنعت نفت با بهینهسازی مصرف انرژی
صنعت نفت همواره بیشترین نقش را در تحقق رشد اقتصادی ایران داشته است. بااینحال، برای آنکه این رشد بتواند مستمر و پایدار باشد، باید افزون بر افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز، طرحهای بهینهسازی مصرف انرژی و بهرهوری در این صنعت با تکیه بر توان مردمی و بخش خصوصی در اولویت قرار گیرد.
به گزارش شانا، صنعت نفت یکی از گرانترین صنایع در جهان به شمار میرود و انجام طرحهای توسعهای در این صنعت پرهزینه است، تا آنجا که اجرای یک طرح متوسط در بالادستی به سرمایهگذاری بیش از ۵ میلیارد دلار نیاز دارد. بنابراین اغلب کشورهای نفتی برای اجرای پروژههای خود استفاده از سرمایههای خارجی یا ظرفیت بخش خصوصی و مردمی را در دستور کار میگذارند و با توجه به آنکه بازگشت سرمایه در صنعت نفت مطلوب است، در اغلب موارد نیز موفق میشوند.
در ایران نیز با وجود ادامه تحریمهای نفتی، مزیت صنعت نفت آنچنان بالاست که این صنعت توانسته است بیشترین جذب سرمایه خارجی در دولت سیزدهم را به خود اختصاص دهد.
درواقع، وزارت نفت در دولت سیزدهم با فعالکردن دیپلماسی انرژی با کشورهای همسو، از شرق آسیا گرفته تا سواحل دریای کارائیب، توانسته است ظرفیت تولید نفت را احیا کند و صادرات و درآمدهای نفتی را توسعه دهد.
مهدی هاشمزاده، کارشناس انرژی، در گفتوگو با شانا با اشاره به اینکه در دولت سیزدهم شاهد تحول دیپلماسی انرژی بودهایم، گفت: با فعالشدن دیپلماسی انرژی در وزارت نفت، شاهد افزایش سرمایهگذاری خارجی، بازارسازیهای جدید نفتی، مشارکت در اجرای طرحهای صنعت نفت، جلوگیری از خامفروشی و... هستیم.
وی تأکید کرد: افزایش سرمایهگذاری خارجی در کشور، افزون بر تأمین مالی اجرای پروژههای نفتی، به ورود تکنولوژی نیز کمک خواهد کرد.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه به دلیل محدودبودن بودجه دولت، استفاده از سرمایههای مردمی نیز در کنار توان بخش خصوصی میتواند به کار گرفته شود، افزود: توسعه طرحهای اقتصادی در کشور بدون تکیه بر بودجه دولتی، مدل موفقی است و این اقدامها نقشی جدی در رشد اقتصادی و جهش تولید کشور خواهد داشت.
هاشمزاده تحقق رشد بخش نفت و گاز در سال گذشته را شامل دو عامل رشد تولید و رشد بهرهوری دانست و ادامه داد: افزون بر رشد تولید نفت خام، سال گذشته شاهد رشد بهینهسازی و بهرهوری در این صنعت بودیم که به تحقق رشد اقتصادی کمک کرده است. درمجموع، نتیجه این اقدامها خود را در افزایش درآمدهای ارزی و توسعه صادرات نمایان میکند.
وی با اشاره به اینکه اکنون ۱.۵ میلیون بشکه ظرفیت برای ساخت پتروپالایشگاهها در کشور وجود دارد، گفت: اگر با بازارسازیهای بینالمللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با تکمیل طرح ساخت پتروپالایشگاهها، امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشت.
مشروح گفتوگو با مهدی هاشمزاده، کارشناس انرژی را در ادامه میخوانید.
مهمترین تحول در حوزه انرژی با روی کار آمدن دولت سیزدهم از نگاه شما چه بوده است؟
یکی از مسائل مهم در دولت سیزدهم، تحولات در حوزه انرژی بوده و دیپلماسی انرژی به سمتوسویی حرکت کرده است که بازارسازیهای تازه در صنعت نفت محقق شده و مشارکتهای خوبی در طرحهای صنعت نفت جذب شده است.
در این زمینه، توسعه پالایشگاههای فراسرزمینی و صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشورهای آمریکای جنوبی فعال شده است و نیز توسعه این اقدامها در کشورهای ازبکستان و سوریه در حال پیگیری است تا با ظرفیتسازیهای جدید، فروش و صادرات نفت ایران افزایش یابد. این یک نوع بازارسازی است که ابتکار انجام آن در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفت.
اگر با بازارسازیهای بینالمللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با اتمام ساخت پتروپالایشگاهها امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشتاقدام مهم دیگر در حوزه انرژی که در دولت سیزدهم انجام شد، جذب مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی در توسعه میدانهای نفت و گاز، انجام پروژههای بالادست این صنعت و توسعه زنجیره ارزش است؛ بهویژه طرح پتروپالایشگاه شهید سلیمانی و دیگر طرحهای پالایشی که افزون بر جلوگیری از خامفروشی، به تأمین امنیت انرژی و سوخت مورد نیاز کشور کمک خواهد کرد.
دولت سیزدهم در جذب سرمایهگذار خارجی نیز پیشگام بوده و در این میان صنعت نفت بخش قابل ملاحظهای از سرمایه خارجی را به خود اختصاص داده است. آیا این دولت در جذب سرمایههای داخل کشور نیز موفق عمل کرده است؟
در دولت سیزدهم، در جذب سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت ایران، شاهد سرمایهگذاری کشورهای همسو بهویژه در بخش بالادست بودیم. از جمله آن کشورها میتوان به چین و روسیه اشاره کرد که در بالادست صنعت نفت ایران ورود کردند. افزون بر تأمین مالی اجرای پروژههای نفتی، افزایش سرمایهگذاری خارجی در کشور به ورود تکنولوژی نیز کمک خواهد کرد.
نکته مهم آن است که تمرکز در اجرای طرحهای نفتی، توسعه میدانهای مشترک نفت و گاز است و جذب این سرمایهها به افزایش تولید نفت و گاز ایران از این میدانها منجر خواهد شد.
با توجه به اهمیت بهرهبرداری از مخازن مشترک نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه، بهطور مشخص در میدان مشترک آزادگان افزون بر سرمایهگذاری خارجی، سرمایهگذاری داخلی نیز در دستور کار است و از اعتبارات بانکهای داخلی در قالب یک کنسرسیوم استفاده خواهد شد.
استفاده از سرمایههای مردمی نیز در کنار توان بخش خصوصی میتواند به کار گرفته شود؛ زیرا بودجه دولت محدود است و توسعه طرحهای اقتصادی در کشور بدون تکیه بر بودجه دولتی، مدل موفقی است و این اقدامها نقشی جدی در رشد اقتصادی و جهش تولید کشور خواهد داشت.
رشد بخش نفت در سال گذشته بیشترین تأثیر را بر رشد اقتصادی کشور داشته است. این رشد در کدام بخشهای صنعت نفت محقق شده است؟
رشد بخش نفت در سال ۱۴۰۲ در دو بخش محقق شده است: در بخش اول رشد تولید را در صنعت نفت داشتیم که به افزایش صادرات نفت و درآمدهای حاصل از آن انجامید. از آن جمله میتوان به کاهش سوزاندن گازهای همراه، بهبود وضع تولید نفت و گاز در کشور و توسعه میدانهای مشترک و مستقل اشاره کرد. اکنون ظرفیت روزانه تولید نفت خام به مرز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسیده است. میزان تولید گاز طبیعی نیز یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد میشود.
دربخش دوم نیز شاهد رشد بهینهسازی و بهرهوری در این صنعت بودیم که به تحقق رشد اقتصادی کمک کرده است. درمجموع نتیجه این اقدامها در افزایش درآمدهای ارزی و توسعه صادرات نمایان میشود.
نکته مهم آن است که افزایش تولید نفت اگر با جذب سرمایهگذاری بیشتر باشد، پایدار خواهد بود؛ زیرا از ظرفیت ایجادشده در زمان غیر اوج مصرف میتوان برای توسعه صادرات و بازارهای صادراتی استفاده کرد و در زمستان برای حل ناترازی انرژی کشور از آن بهره برد.
از سوی دیگر، بازارسازیهای انجامشده برای صادرات نفت خام نشان میدهد ایران میتواند تولید خود را تا ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد؛ زیرا افزون بر بازارسازیهای بینالمللی، با توجه به اجرای طرحهای جدید پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی در کشور، نیاز داخلی به نفت و گاز در حال افزایش است.
با توجه به شرایط فعلی، آیا رشد اقتصادی بخش نفت در سالهای آینده نیز میتواند ادامهدار باشد؟
سقف تولید نفت ایران در زمان اجرای برجام ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بود، اما این ظرفیت در دولت قبل، با خروج آمریکا از برجام بهشدت کاهش یافت و صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران محدود شد.
با هدف بازیابی ظرفیت تولید نفت در کشور، بازارسازی در دولت سیزدهم فراتر از بازارهای سنتی ایران بوده و بازارسازیهای جدیدی نیز صورت گرفته است. از آن جمله میتوان به حضور ایران در پالایشگاههای فراسرزمینی مانند پالایشگاه الپالیتو در ونزوئلا و یک پالایشگاه دیگر در این کشور اشاره کرد که ظرفیت ۵ برابری نسبت به پالایشگاه الپالیتو دارد. با احیای این پالایشگاه در کشور ونزوئلا در سال جاری، ایران میتواند روزانه تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت بیشتری صادر کند که به استمرار رشد تولید نفت خام و درنتیجه رشد اقتصادی این بخش کمک خواهد کرد.
اکنون ظرفیت روزانه تولید نفت خام به مرز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه رسیده است. مقدار تولید گاز طبیعی نیز یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد میشوداکنون امکان تولید نفت به همان اندازه زمان برجام در کشور وجود دارد و اگر بازار لازم برای فروش و صادرات ایجاد شود، بهسرعت تولید افزایش مییابد؛ زیرا جذب سرمایه برای افزایش ظرفیت تولید در حال انجام است، بنابراین پیششرط مهم در تحقق و ادامه رشد اقتصادی بخش نفت و گاز، احیای بازارهای سنتی و بازاریابیهای جدید است.
شما به موضوع افزایش بهرهوری در تحقق رشد اقتصادی اشاره کردید. این موضوع چگونه در رشد بخش نفت و گاز ایران اثرگذار است؟
رشد بهرهوری این امکان را فراهم میکند که با وجود ثابتماندن ظرفیت تولید، و از محل صرفهجویی در مصرف انرژی، صادرات و درآمدهای ارزی افزایش یابد که اثر مستقیمی بر رشد اقتصادی کشور دارد.
بااینحال، در بهرهوری انرژی در کشور مشکل داریم و امسال تمرکز دولت، بهویژه وزارت نفت، در بحث بهرهوری انرژی باید مشارکت مردم باشد.
همچنین میتوان از ظرفیت بخش خصوصی بهویژه در بهینهسازی مصرف انرژی و افزایش بهرهوری تولید با هدف ازدیاد برداشت، و جلوگیری از هدررفت گاز در خطوط انتقال، جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه و... استفاده کرد که همه این موارد میتواند به رشد بهرهوری کمک کند.
با توجه به اهمیت بهینهسازی مصرف انرژی، دولت باید محور اصلی برای ادامهداربودن رشد اقتصادی نفت و گاز را تقویت و افزایش بهرهوری قرار دهد تا رشد اقتصادی پارسال در این بخش تکرار شود. البته وزارت نفت دولت سیزدهم اقدامهای مثبتی برای ایجاد بازار بهینهسازی انجام داده است که میتوان به عرضه گواهی صرفهجویی گاز در بورس انرژی اشاره کرد.
نکته مهم آن است که در صورت مشارکت بیشتر مردم درجهت جذب سرمایهگذاری و حضور بخش خصوصی، با کاهش هدررفت انرژی، رشد اقتصادی بخش نفت و گاز محقق خواهد شد. درواقع تکرار رشدهای درخشان نفت و گاز در ایران قابل دسترسی است، اما بستگی به سیاستگذاریها در این بخش دارد.
برای جلوگیری از خامفروشی و تکمیل زنجیره ارزش در این صنعت با هدف افزایش بهرهوری، کدام اقدام را مؤثر میدانید؟
استفاده از ظرفیت مینیریفاینریها (واحدهای کوچک پالایشی) میتواند به کاهش خامفروشی در کشور کمک کند.
موضوع دیگر، بهرهبرداری از پتروپالایشگاهها در کشور است. قانون احداث پتروپالایشگاهها از سال ۱۳۹۸با قانون تنفس خوراک و با هدف توسعه زنجیره ارزش صنعت نفت وارد مرحلهای تازه شد.
البته درعمل تا دولت سیزدهم اقدامی عملی در این زمینه نشد و اکنون نیز احداث این واحدها باید شتاب بیشتری بگیرد. نکته مهم آن است که عمده فناوری پتروپالایشگاهها در اختیار کشور چین است و میتوانیم با تهاتر نفت با فناوری، توسعه پتروپالایشگاهها را سرعت دهیم؛ زیرا براساس قانون برنامه هفتم توسعه، امکان تهاتر ۱۵۰ هزار بشکه نفت با تجهیزات و فناوری پتروپالایشگاهها وجود دارد.
اهمیت این موضوع آنجاست که احداث پتروپالایشگاهها مهمترین راهکار برای رسیدن به زنجیره کامل ارزش در صنعت نفت است تا افزون بر تولید فرآوردههای نفتی، محصولات پتروشیمی را نیز تولید و وارد بازار مصرف کنند و از این راه سود بیشتری به دست آورند.
اکنون سهم محصولات پالایشی و سوختی از نفت خام و میعانات گازی در کشور بسیار بیشتر از محصولات پتروشیمی است و این در حالی است که محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی شاخه بزرگتر، جدیتر، متنوعتر و غیرقابل تحریمتری در صنعت نفت هستند و ساخت پتروپالایشگاه میتواند در این زمینه اثرگذار باشد.
۱.۵ میلیون بشکه ظرفیت برای ساخت پتروپالایشگاهها در کشور وجود دارد؛ بنابراین اگر با بازارسازیهای بینالمللی ظرفیت تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز برسد، با تکمیل ساخت پتروپالایشگاهها، امکان تولید نفت خام و میعانات گازی تا ۶ میلیون بشکه در روز وجود خواهد داشت.